ADHD kenmerken

ADHD in gewone mensen taal

ADHD is een afkorting voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. En ik begin maar even met een uitleg in ‘gewone-mensen-taal’: ADHD houdt in dat iemand het op een of andere manier zo druk heeft in zijn hoofd, dat er weinig meer bij kan. En met een vol hoofd kun je het zo druk hebben, dat je daardoor de leerstof van school er niet meer goed bij kunt hebben, dat je niet altijd door hebt wat er tegen je gezegd word of wat er van je verwacht wordt, dat je bijvoorbeeld over grenzen van anderen heen gaat omdat je eigenlijk geen ruimte meer hebt in je hoofd voor aanvoelen en invullen van wensen/gevoelens van anderen. En ook: doordat je zo veel bezig bent met alle prikkels in je hoofd te managen, je niet meer zo goed door hebt wat de rest van je lichaam doet en je dus struikelt, dingen laat vallen, harder slaat dan bedoeld etc.

Ook kan het zijn dat het zo druk is in je hoofd dat je er zelf ook wat gek van wordt, en je onbedoeld afreageert en dus een nogal kort lontje hebt. Verder zijn veel mensen met ADHD ‘triggerhappy’: er hoeft maar iets te gebeuren en ze schieten in actie, snel en vaak ook ondoordacht. Het verschil tussen ADHD en ADD is vooral dat die drukte in je hoofd bij ADHD ook voor anderen zichtbaar is in gedrag (onhandig, druk, snel gedrag). Bij ADD verdwijnt iemand als het ware in zijn hoofd, lijkt dus van buiten heel rustig maar is het van binnen niet. Binnen de psychiatrie wordt gebruikgemaakt van een aantal formele criteria, die verwoord staan in een handboek.

DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)

De DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) is een Amerikaans handboek voor diagnose en statistiek van psychische aandoeningen dat als standaard in de psychiatrie dient. Voor de volledigheid geef ik hier de definitie/omschrijving van ADHD zoals je die in dsm–iv–tr (dat is de laatste versie van de dsm) kunt lezen: a Ofwel 1, ofwel 2 1 Zes (of meer) van de volgende symptomen van aandachtstekort zijn gedurende ten minste zes maanden aanwezig geweest in een mate die onaangepast is en niet past bij het ontwikkelingsniveau:

Aandachtstekort

• Beweegt vaak onrustig met handen of voeten, of draait in zijn/haar stoel.
• Staat vaak op in de klas of in andere situaties waar verwacht wordt dat men op zijn plaats blijft zitten.
• Rent vaak rond of klimt overal op in situaties waarin dit ongepast is (bij adolescenten of volwassenen kan dit beperkt blijven tot subjectieve gevoelens van rusteloosheid).
• Kan moeilijk rustig spelen of zich bezighouden met ontspannende activiteiten.
• Is vaak ‘in de weer’ of ‘draaft maar door.
• Praat vaak aan een stuk door.

Impulsiviteit

• Gooit het antwoord er vaak al uit voordat de vragen afgemaakt zijn
• Heeft vaak moeite op zijn/haar beurt te wachten
• Verstoort vaak bezigheden van anderen of dringt zich op (bijvoorbeeld mengt zich zomaar in gesprekken of spelletjes).

ADHD bij volwassenen

ADHD komt ook bij volwassenen voor maar op dit moment is er nog geen officiële DSM-norm voor ADHD bij volwassenen. De diagnose wordt bij volwassenen vaak gesteld door deze criteria enigszins te vertalen naar de volwassen context. Als aanvullende vereisten geldt dat deze symptomen:

• Vaker voorkomen dan bij leeftijdgenoten
• Voor het zevende levensjaar zijn begonnen
• De leerprestaties, het werk en het sociale contact met anderen beïnvloeden
• Niet het gevolg zijn van een andere stoornis