Wat is ADHD?

AD(H)D is een Engelse afkorting voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder.

En ik begin maar even met een uitleg in ‘gewone-mensen-taal’: AD(H)D houdt in dat iemand het op een of andere manier zo druk heeft in zijn hoofd, dat er weinig meer bij kan. En met een vol hoofd kun je het zo druk hebben, dat je daardoor de leerstof van school er niet meer goed bij kunt hebben, dat je niet altijd door hebt wat er tegen je gezegd word of wat er van je verwacht wordt, dat je bijvoorbeeld over grenzen van anderen heen gaat omdat je eigenlijk geen ruimte meer hebt in je hoofd voor aanvoelen en invullen van wensen/gevoelens van anderen. En ook: doordat je zo veel bezig bent met alle prikkels in je hoofd te managen, je niet meer zo goed door hebt wat de rest van je lichaam doet en je dus struikelt, dingen laat vallen, harder slaat dan bedoeld etc.

Ook kan het zijn dat het zo druk is in je hoofd dat je er zelf ook wat gek van wordt, en je onbedoeld afreageert en dus een nogal kort lontje hebt. Verder zijn veel mensen met AD(H)D ‘triggerhappy’: er hoeft maar iets te gebeuren en ze schieten in actie, snel en vaak ook ondoordacht. Het verschil tussen AD(H)D en ADD is vooral dat die drukte in je hoofd bij AD(H)D ook voor anderen zichtbaar is in gedrag (onhandig, druk, snel gedrag). Bij ADD verdwijnt iemand als het ware in zijn hoofd, lijkt dus van buiten heel rustig maar is het van binnen niet.

ADHD is een verzamelnaam voor gedrag dat te maken heeft met (gebrek aan) concentratie en snel afgeleid zijn. Maar de oplossing ‘structuur, rust en regelmaat’ is voor velen helemaal niet de (enige) oplossing. Hoe dat zit? Bekijk eens deze animatie:

Wat is ADHD dan wel? Het is een naam voor een cluster van gedrags-symptomen. Als je een aantal van deze symptomen hebt, dan noemen we dat ADHD. Meest kenmerkend zijn dat je je moeilijk kunt concentreren en snel afgeleid bent (aandachtsproblemen), ondoordacht beslissingen neemt en te snel tot actie overgaat (impulsiviteit) en lichamelijk overactief bent of in elk geval je altijd onrustig voelt (hyperactiviteit). ADHD zonder hyperactiviteit wordt ook wel ADD genoemd.

Wat zijn de kernproblemen bij ADHD?

Impulsiviteit

• Woedeuitbarstingen
• Impulsaankopen
• Dingen er uitflappen
• Anderen in de rede vallen
• Ongeduldig zijn
• Gokken
• Eetbuien
• Impulsief relaties en banen aangaan of verbreken

Hebben alleen kinderen ADHD?

Vroeger werd gedacht dat ADHD/ADD overgaat na de puberteit. Inmiddels is wel bekend dat dat niet zo is. Soms lijkt het wel alsof het over is, omdat het zichtbare onhandige onmotorische gedrag meer onder controle is en je misschien ook niet meer zomaar alles er uit flapt. Dus met iets meer beheersing lijkt het dan weg te zijn, alleen van binnen is het nog steeds dezelfde drukke warboel!

Kun je goed functioneren met ADHD?

Veel mensen met ADHD lopen helaas ergens in hun leven vast. Soms al op school, vaak ook later in het werk. Hoe komt dat?

Bij ADHD-Nederland hebben we daar onderzoek naar gedaan met een opvallen (maar in onze ogen logisch) resultaat: niet zozeer de ADHD-kenmerken maken dat mensen vastlopen maar het gebrek aan zelfvertrouwen en het gevoel anders te moeten functioneren dan hoe je bent. Oftewel gevolgschade en aanpassingsgedrag zijn uiteindelijk een groter probleem dan de stereotype zaken als te laat komen, je mening er zomaar uitflappen en een chaotische planning.

Een andere reden dat mensen vastlopen is omdat het onderliggende probleem (namelijk de concentratiestoornis) niet gezien wordt. Voor je het weet zit je eerst met een burn-out, wordt daarna een slaapprobleem en depressie vastgesteld en ben je eigenlijk nog verder van huis. Zonde, wat met goede hulp kun je flink wat opruimen in je hoofd en een stuk lekkerder in je vel zitten.

ADHD en schoolcarrière 
Volwassenen met ADHD hebben vaak niet het opleidingsniveau doorlopen dat bij hun past op basis van intelligentie. Het is nu eenmaal een klus om op de juiste manier te presteren op school. Vaak komt er niet uit wat er in zit, omdat kinderen met ADHD niet al te lekker matchen met het schoolsysteem. Vaak denken ouders en leerkrachten, supergoed bedoeld, dat structuur en regelmaat helpend is. Maar veel kinderen en volwassenen met ADHD worden eigenlijk vooral opstandig en gefrustreerd van te strakke kaders. Dat heeft er weer mee te maken, dat zien wij in de praktijk tenminste, dat veel mensen met ADHD een sterk gevoel voor (on)rechtvaardigheid hebben en een grote behoefte aan vrijheid om dingen op je eigen manier aan te pakken. Twee persoonskenmerken die niet altijd even goed matchen met ons schoolsysteem.

ADHD en Werk
Op het werk ontstaan ook vaak problemen. Allereerst zien we dat veel mensen met ADHD een beroepskeuze maken die eigenlijk helemaal niet klopt voor ze. Als je al van jongs af aan het gevoel hebt niet te voldoen aan de eisen (van school, omgeving, vriendjes) en je dus sociaal een buitenbeentje voelt, maak je al gauw steeds meer sociaal wenselijke keuzes. Andersom kan ook dat je juist de kont in de krib gooit en uit dwarsigheid hele andere keuzes maakt. In beide gevallen kom je dus niet uit bij een carrière of baan die echt bij jou en je passie past, maar die op basis van sociale normen gekozen is. En dat houd je niet je hele leven vol!

Het kan ook zijn dat je wel degelijk in een beroep zit dat je past als een jas en dat je goed bent in je vak. Meestal betekent dit dat je dan ook steeds meer leidinggevende en administratieve taken krijgt en dat kan een probleem geven. Er wordt dan steeds meer van je gevraagd waar je eigenlijk niet goed in bent en zo komt je energiehuishouden en je zelfvertrouwen langzaam maar zeker onder druk te staan.

Overigens gaat voorgaande ook geregeld op voor mensen zonder ADHD, alleen bij ADHD is de reactie op teveel druk en onmacht vaak heftiger en komt het er dus extremer uit. Met vaak als gevolg: jobhoppen, vaak ziek thuis zitten, arbeidsconflicten etc.

ADHD en middelengebruik
Oh wat kun je soms toch verlangen naar wat rust in je hoofd! En dan kunnen alcohol & (soft)drugs uitkomst bieden. Helaas lijken mensen met ADHD ook meer verslavingsgevoelig dan gemiddeld met alle gevolgen van dien. Met een expert op dit gebied kun je kijken of er gezonde alternatieven zijn die je rust in je hoofd brengen. Vaak is er met een juiste selectie van supplementen een betere balans te bereiken. Je kunt altijd bij ons terecht voor een persoonlijk advies.

Helpt structuur en regelmaat bij ADHD en ADD?
Structuur lijkt een soort magisch toverwoord te zijn bij ADHD. Helaas ligt het niet zo simpel. Allereerst omdat de meeste mensen met ADHD een soort haat-liefde verhouding hebben met structuur. Wat zou het fijn zijn als er meer overzicht en structuur zou zijn in je leven! En tegelijkertijd raak je gauw onderprikkelt en verveelt je brein zich als dingen te klip en klaar in hokjes en vakjes passen in je leven. Neemt niet weg dat het gewoon !@#$%^is als je voor de zoveelste keer je sleutels of mobiele telefoon kwijt bent!

Maar wat is oorzaak en wat is gevolg? Als je erg gevoelig bent voor prikkels, dan heb je het vaak heel druk met allerlei sociale dingen. En dan is er weinig ruimte voor praktische dingen als sleutels, op tijd komen, waar je ov-pas ook al weer gebleven is. Bij ADHD-Nederland gaan we die binnenwereld met je onderzoeken, zodat er weer wat ruimte in je brein komt.

ADHD- gedrag zegt namelijk niets over de achterliggende binnenwereld, over wat je denkt en voelt. De kenmerken zeggen niets over het hoe en waarom van je reactiepatroon. Hoe meer je enkel inzoomt op het gedrag, hoe meer je voorbij gaat aan waarom je zo doet. Als je niet snapt waarom je zo doet en alleen maar blijft hameren op dat het anders moet doen, kun je bijna niet anders dan het gevoel van onmacht bij verder opstoken. Daarom vinden wij het zo belangrijk te ontdekken wat er allemaal in je hoofd omgaat. Verder loop je het risico dat je hele nuttige persoonlijkheidskenmerken gaat verwarren met probleemgedrag. Dat geeft op termijn een soort katapult-gedrag namelijk dat het ongewenste gedrag er extra hard uit komt (vergeleken met een katapult, eerst trek je het elastiek naar achteren en dan als je de spanning er af haalt knalt die steen de wereld in).