Enige tijd geleden werd ik benaderd door een volwassen man met ADHD met de vraag of ik hem wilde begeleiden. Hij
was gediagnostiseerd als ADHD-er door zijn behandelend therapeut. Diens behandeling
was gericht op het zo goed mogelijk leven met de symptomen. Hoewel er ruimschoots gekwalificeerde specialistische therapeuten
zijn op het vlak van ADHD, voelde ik me zeer zeker niet geremd met deze man aan
de slag te gaan. Laten we hem voor dit artikel Koen noemen. Koen kwam met een vraagstuk omdat hij zich vaak surrealistisch
voelde, alsof hij niet in zijn lichaam zat en daar wilde hij wat aan (laten?) doen. In dit artikel wil ik u meenemen in mijn bevindingen rondom NLP & ADHD waarbij ik hoop de dialoog te openen rondom het vraagstuk of ADHD wel zo onveranderbaar is als vaak gesteld wordt.

ADHD is een aandachtsstoornis
waarbij op basis van DSM-IV1 de
volgende criteria van belang zijn:
– Onoplettendheid;
– Hyperactiviteit;
– Impulsiviteit.

Als aanvullende vereisten geldt dat
deze symptomen:
– Vaker voorkomen dan bij leeftijdgenoten;
– Voor het zevende levensjaar zijn
begonnen;
– De leerprestaties, het werk en
het sociale contact met anderen
beïnvloeden;
– Niet het gevolg zijn van een
andere stoornis.

ADHD bij volwassenen

Overigens zijn deze criteria ontwikkeld voor en getoetst aan kinderen. ADHD bij volwassenen is pas recent erkend, men dacht vroeger dat het na de kindertijd over zou gaan. Dit blijkt niet het geval, hoewel de symptomen wel kunnen veranderen. Naar schatting 60% van de kinderen blijft klachten houden tot in de volwassenheid. Uit onderzoek blijkt dat bij mensen met ADHD

bepaalde delen van de hersenen onvoldoende glucose ontvangen en daardoor niet goed werken. Dit tekort aan glucose zou samenhangen samen met het onvoldoende aanwezig zijn van de neurotransmitters Dopamine (DA) en Norepinephrine (NE). Dopamine zou hersenstructuren activeren die verantwoordelijk zijn voor beloning of versterking van sociaal geaccepteerd gedrag, en die de lichamelijke activiteit reguleren. Norepinephrine werkt diffuser in de hersenen en zou het gevoel van ‘arousal’, het vermogen selectief aandacht te schenken en het gevoel van oriëntatie reguleren 2.

om ADHD vanuit een ander perspectief te benaderen. Om mijn ideeën te staven aan de praktijk heb ik een aantal mensen die gediagnosticeerd zijn als ADHD-er uitgenodigd om met mij te werken. Graag neem ik u mee in de wereld van mijn ideeën en bevindingen. In de loop van dit artikel zal mogelijk opvallen dat waar ADHD staat misschien tal van lichamelijke en geestelijke ‘ziektes’ gelezen zouden kunnen worden. Per slot van rekening is het geen nieuwe zienswijze om welke ziekte dan ook te beschouwen als een symptoom van onbalans in lichaam en geest 3. Ik heb mij beperkt tot ADHD omwille van de specificiteit en omdat anderen al veel beter algemene be-schouwingen over gezondheid hebben geschreven, denk aan Deepak Chopra’s Quantumgenezing.

Hoe kom je aan ADHD?
Het lijkt gevaarlijk de vraag te stellen: “hoe komt iemand aan ADHD?”. Vrijwel alle literatuur beschrijft ADHD als een gegeven waar nog geen sluitend bewijs van een eenduidige oorzaak voor te vinden is. In elk geval lijkt het vooral iets dat iemand nu eenmaal heeft, en mee heeft te leren leven. Laat ik een andere meer neutrale vraag stellen: hoe worden mensen verkouden? Logisch zou je zeggen: door het verkoudheidsvirus! In een tijd dat ‘iedereen’ ziek is en het dus ‘heerst’ willen we ons nog wel eens neerleggen bij het onvermijdelijke van het ziek worden. Uit onderzoek blijkt echter dat als een verkoudheidsvirus rechtstreeks op de slijmvliezen wordt aangebracht, slechts zo’n 12% van de proefpersonen daadwerkelijk verkouden werd. Dus: het virus is niet de hoofdoorzaak, hooguit wat juristen een ‘conditio sine qua non’ noemen: een factor zonder welke het resultaat niet zou zijn opgetreden. En

wat maakt dat persoon A wel en persoon B niet verkouden wordt? Conditie? humeur? Wat hij vanochtend gegeten heeft? Wanneer hij het laatst seks heeft gehad? En is het misschien niet nog veel interessanter uit te zoeken hoe het komt hoe sommige mensen het presteren werkelijk elke griepgolf fluitend te doorstaan? Wie het weet mag het zeggen. Virologen zullen u dankbaar zijn!

Ooit merkte Bandler op hoe bijzonder hij het vond dat in de geestelijke gezondheidszorg artsen/ therapeuten op zoek gaan hoe het komt dat iemand schizofreen wordt. Veel interessanter lijkt het hem om uit te vinden hoe mensen NIET schizofreen worden 4.

ADHD wordt gezien als een gevolg van een biochemische stoornis. En hoe zou het er uitzien als we de hypothese omdraaien en veronderstellen dat de biochemische processen het gevolg zijn van ADHD? Laten we eens veronderstellen dat iemands wijze van organiseren van gedachten zodanig in elkaar zit dat dit een bepaald effect heeft op het (niet) aanmaken van DA en NE. Vreemde gedachte? En kan het dan wel zo zijn dat als we gestrest zijn het hormoon cortisol aanmaken dat bijvoorbeeld ook weer invloed heeft op spijsvertering, slaap en andere lichamelijke processen. Sommige mensen krijgen last van hun maag van stress, anderen van hun darmen en weer anderen krijgen er koppijn van. En andersom: iemand die flink gesport heeft kan daardoor endorfine aangemaakt hebben en zich daardoor heerlijk high voelen. Kortom dat er een verband is tussen emoties en het ontstaan van transportstoffen accepteren we in het algemeen wel. En misschien gaat die werking veel en veel verder dan algemeen gedacht wordt.

voorbeeld dingen kan afmaken? Ik vermoed overigens dat iedereen bij tijd en wijle zichzelf wel herkend in de criteria voor ADHD. Alleen dat al geeft aan dat het dus een toestand is die voor sommige mensen kan komen en (belangrijker!) weer kan gaan. Het verschil waarmee je jezelf officieel ADHD-er mag noemen wordt volgens de DSM-IV indeling vooral bepaald door de mate waarin je er zelf of je omgeving last van hebt.

Doel van dit artikel is om een opzet te presenteren voor factoren die mee zouden kunnen bepalen aan het wel of niet opbouwen van ADHD. Iemand heeft ‘officieel’ ADHD als de kenmerken al voor het zevende levensjaar zijn ontstaan. De parallel die ik trok met de neusverkoudheid is dat er niet één soort gebeurtenis is die tot een bepaald gevolg (ziek worden) leidt maar dat verschillende mensen op verschillende manieren tot hetzelfde resultaat komen. Graven in het verleden op zoek naar één gemeenschappelijke noemer zou daarin dan niet zinvol zijn. Wat me wel zinvol lijkt is kijken wat de gemeenschappelijke structuren zouden kunnen zijn en waar die gewijzigd kunnen worden. De hypothese die ik, en ik vermoed vele anderen, in mijn werk hanteer is dat minimaal een heel groot deel van de ADHDsymptomen te verminderen is. Eén van de uitgangspunten daarbij is dat bij ADHD centraal staat dat er meer informatie bewerkt wordt dan iemand prettig vindt om goed mee te functioneren. Wat maakt dat iemand de filters zodanig ingesteld heeft dat er te weinig weggelaten, gegeneraliseerd en vervormd wordt? (vergelijk ook met HSP, iets wat veel ADHD-mensen ook bij zichzelf herkennen). Heeft de cliënt dit niet geleerd om cognitieve redenen (zoals sommige mensen de tafel van 9 nu eenmaal makkelijker

in hun hoofd krijgen dan anderen) of om emotionele redenen? Binnen NLP vooronderstellen we dat iedereen alle bronnen in zich heeft om succesvol te zijn. Laten we er dus voor het gemak vanuit gaan dat elke ADHD-er kan leren om ‘beter’ te filteren. Wat zouden we daarvoor moeten doen?

1. Dissociatie/ trauma
Vrijwel elke cliënt bleek in hoge mate gedissocieerd te functioneren. Dat wil zeggen niet met de aandacht in het hier en nu. Vanuit de ideeën van Peter Levine bleek werken met body awareness al een enorme verbetering te geven en een toename van de ervaren rust. Werkelijk diepgaand traumawerk bleek daar nog niet eens voor nodig al vermoed ik dat dit veel symptomen kan doen verminderen. Anders gezegd: als het systeem niet meer in een permanente vecht-vlucht respons hoeft te zitten hoeft het ook niet meer alle informatie te beoordelen alsof het van levensbelang is. Er mogen je dingen ontgaan, je mag ontspannen!
2. 1e/2e/3e positie
Voortbouwend op het vorige merkte ik een sterk ontwikkelde voorkeur voor 2e positie. Een besef hoe informatie op anderen overkomt kan heel functioneel zijn en als het je voorkeur wordt, is het hard werken om informatie altijd minstens twee keer af te wegen.
3. Time Line Therapy
In het werken met Time Line Therapy viel op dat de meeste cliënten een tijdlijn hebben die bijna te vergelijken is met een kluwen wol. Kortom op onbewust niveau wordt het concept tijd niet op een overzichtelijke manier opgeslagen, wat in mijn ogen niet verwonderlijk maakt dat plannen een lastige zaak is.

Hellinger een verband legt tussen autisme en dood, zou hier iets vergelijkbaars kunnen spelen. In elk geval is een centraal thema elke keer weer het niet in het hier en nu kunnen zijn. Wie ruime ervaring heeft in dit opzicht nodig ik uit om de kennis met andere geïnteresseerden te delen.

Wetenschappelijk?
Om een erkend wetenschappelijk onderzoek te doen naar de mogelijke positieve invloeden op ADHD zou ik me kunnen voorstellen met minstens 50 mensen te gaan werken. Deze mensen allemaal dezelfde behandeling te laten ondergaan, ze bijvoorbeeld allemaal een MBTItest te laten doen, ze allen hun eigen tijdlijn te laten uittekenen, ze allemaal hun overtuigingen uit te vragen etc. Behalve organisatorisch bewerkelijk, is dit inhoudelijk al niet mogelijk. Immers: het is niet mogelijk om níet te veranderen, laat staan iedereen dezelfde prikkel tot verandering te geven. Enkel door het onderzoek ontstaat er bijvoorbeeld al verandering, alleen al het bewust worden van het feit dat er een tijdlijn bestaat is voor sommige mensen een aardverschuiving in mentaal opzicht gebleken. Overigens zou deze stelling voor erkend onderzoek met bijvoorbeeld medicatie dezelfde kritiek mogen ontvangen. Welk effect heeft het medicijn en welke andere factoren zijn beïnvloed door het verstrekken van het medicijn? Wat placebo genoemd wordt ligt misschien nog wel dichter bij het begrip synchroniciteit dan je op het eerste oog zou denken!

Conclusie : Als je denkt
dat je het kan…
In NLP termen zouden we stellen dat iemand met ADHD zijn filters erg ruim heeft afgesteld. Er komt meer informatie binnen dan mogelijk is om te verwerken op zodanige wijze dat iemand zich daar prettig bij voelt Er wordt onvoldoende gegeneraliseerd en weggelaten. Als je op deze wijze naar ADHD kijkt, ontstaan er mogelijkheden tot aanpassing. Vanuit de traditionele benadering wordt vooral op niveau van omgeving en gedrag gewerkt (timers zetten, agenda-beheer etc.) omdat ‘er niets aan te doen is’. Als je kijkt naar niveau van overtuigingen, identiteit en doel blijkt er nog heel veel winst te halen. Daarbij zal ieder inhoudelijk een andere verhaal hebben ‘hoe het zo gekomen is’. En in termen van structuur kunnen we veel doen met bekende interventies zoals hulpbronnen activeren, beperkende overtuigingen opruimen, associëren met doelen etc. Met Koen heb ik een ruim aantal keren gewerkt aan zaken als tijdlijn, associëren/ dissociëren en ik heb een aantal opstellingen met hulpbronnen gedaan. We hebben nog zeker wat werk te doen, en zoals elke cliënt bepaalt ook hij zelf hoever hij daarin wil gaan. En niet alleen voor hem geldt: als je denkt dat ADHD niet over gaat heb je gelijk, als je denkt dat het wel overgaat heb je ook gelijk!